به گزارش خبرگزاری «حوزه»، کتاب «پرسمان علوی» اثری از مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی مذاهب اسلامی و با همکاری ستاد پاسخگویی به مسائل مستحدثه دینی است که بخش های گوناگون این کتاب در شماره های مختلف تقدیم نگاه شما فرهیختگان می گردد.

- مقدمه

مرور زمان بسیاری از چهره های بزرگ تاریخی را کهنه و یا به فراموشی می سپارد و جز نامی از آنان در لابلای تاریخ نمی گذارد، اما در این میان برخی از چهره ها را نه تنها مرور زمان کهنه نمی کند بلکه روز بروز آنان را روشن تر و زنده می سازد.

یکی از کسانی که مرور زمان وجود او را روشن تر و نیاز به شناخت وی را ضروری تر می سازد، انسان کامل، امام علی بن ابیطالب(علیه السلام) می باشد.

بدون تردید امروزه انسان های تشنه عدالت و معنویت بیش از هر روز دیگر به الگو قرار دادن شخصیت حضرت امیر(علیه السلام) نیازمند است و این امر بستگی به شناخت و آگاهی همه جانبه از افکار، اندیشه ها و سیره و منش آن حضرت می باشد.

امید است که پروردگار بزرگ زمینه های الگوگیری آن حضرت را بیش از این به ما عنایت فرماید. از آنجا که پیرامون شخصیت بزرگان و افکار و سیره آنان پرسش ها و گاه در اثر فاصله زمانی ابهاماتی پدید می آید، شایسته است که به آنها پاسخ داده و ابهامات برطرف شود.

بدین جهت پرسش های رسیده از مناطق مختلف که مربوط به حضرت علی(علیه السلام) می باشد توسط معاونت پژوهش مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی مذاهب اسلامی جمع آوری و به صورت کتاب در خدمت شیفتگان آن حضرت عرضه می شود.

* آیا هر پیامبری که به مقام نبوت رسید، حتماً باید امام نیز باشد؟ و یا کسی که دارای منصب امامت گردید، حتماً باید پیامبر هم باشد؟

پاسخ هر دو پرسش منفی است. از آیاتی که پیرامون طالوت و مبارزه وی با جالوت آمده، روشن می گردد که پس از درگذشت حضرت موسی، خداوند، مقام نبوت را به شخصی که گویا اشموئیل نام داشت عطا فرمود، در حالی که مقام امامت و پیشوایی و حکومت را بر دوش طالوت نهاد؛ پس از در گذشت موسی، گروهی از بنی اسرائیل به پیامبر عصر خود گفتند: زمامداری برای ما برگزین تا تحت فرماندهی او در راه خدا پیکار کنیم، سرانجام پیامبر آنان چنین گفت: «ان الله بعث لکم طالوت ملکا... ا. »، خداوند طالوت را برای زمامداری شما برانگیخت. بنی اسرائیل گفتند: چگونه او می تواند فرمانروای ما باشد، در حالی که ما شایستگی بیشتر داریم و او ثروتی انبوه ندارد، پیامبر آنان گفت: خدای بزرگ، وی را بر شما برگزیده است و به او علم و توانایی جشم بیشتر داده و خدا مُلک خویش را به هر کس که بخواهد می بخشد، و خدا دارای احسان گسترده و دانا است [۸]. از این آیه نکات زیر استفاده می شود:

الف) ممکن است مصالحی ایجاب کند که نبوت و امامت و زمامداری جدا گردد و در یک زمان نبوت از آن کسی و حکومت و زمامداری از آن فرد دیگری باشد و هر یک به منصبی که به وی داده شده، لیاقت داشته و به خاطر امکان تفکیک بین این دو مقام، بنی اسرائیل هرگز اعتراض نکردند که ای پیامبر تو شایسته تری بلکه گفتند: ما از وی شایسته تریم.

ب) مقامی که طالوت به دست آورد، از جانب خدا بود. «ان الله قد بعث لکم طالوت ملکا»، و نیز می فرماید: «ان الله اصطفاه علیکم».

ج) مقام طالوت تنها فرماندهی سپاه نبود، بلکه او فرماندار و زمامدار بنی اسرائیل بود. هر چند زمامداری در آن روز، رهبری در جهاد بود. ولی منصب الهی وی، کارهای دیگری را نیز به او اجازه می داد. در جایی دیگر می فرماید: «و الله یؤتی ملکه من یشاء»، خدا ملک خویش را به هر کس که بخواهد می بخشد.

د) مهمترین شرط زمامداری و امامت، گستردگی علم و توانایی های لازم جمعی و معنوی است [۹].

بنابراین، میان نبوت و امامت ملازمه وجود ندارد؛ ممکن است انسانی به مقام نبوت برسد ولی امام نباشد و یا شخصی امام و زمامدار جامعه باشد ولی پیامبر نباشد و گاهی خداوند هر دو مقام را به انسانی که شایستگی آن دو را داشته باشد، عطا می کند و خداوند می فرماید: «فهزموهم باذن الله و قتل داوود و جالوت و آتیه الملک و الحکمة و علّمه مما یشاء» [۱۰]، لشکر طالوت سپاه جالوت را در هم شکست و در آن میان داوود پیامبر(علیه السلام)، جالوت را کشت و خدا زمامداری جامعه (علاوه بر پیامبری) و حکمت را به وی عطا فرمود و آنچه می خواست به او آموخت.